W niniejszym artykule przedstawiono genezę certyfikatu BREEAM oraz cel i proces jego przyznawania. BREEAM, czyli metoda oceny zrównoważonego budownictwa, posiada wielki potencjał dla rynku polskiego, a także dla wsparcia zastosowania nowych rozwiązań w budownictwie i inwestycjach infrastrukturalnych. W ślad za tym powinno pójść wypracowanie polskich standardów.
1.Czym jest BREEAM i jak działa?
BREEAM to wiodąca na świecie metoda oceny zrównoważonego rozwoju w zakresie planowania projektów, infrastruktury i budynków. Uznaje i odzwierciedla wartość aktywów o wyższej wydajności w całym cyklu życia środowiska zbudowanego, od nowej konstrukcji po użytkowanie i renowację. Zrównoważony rozwój jest modelem rozwoju, w którym zaspokajane są bieżące potrzeby społeczne z uwzględnieniem potrzeb przyszłym pokoleń. W budownictwie proces zaspokajania tych potrzeb jest równoznaczny z troską o zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, jak również zgodny jest z postępem ekonomicznym i cywilizacyjnym.
Zachowanie zasady równoważonego rozwoju budownictwa oznacza, iż w procesie planowania i realizowania projektów uwzględnia się oszczędność oraz odpowiednie wykorzystanie zasobów naturalnych, przeciwdziałanie zanieczyszczeniu gleby, powietrza i wody.
Odbywa się to m.in. poprzez odzyskiwanie i powtórne wykorzystanie materiałów budowlanych, oszczędność surowców naturalnych, utylizację materiałów nieodnawialnych w sposób zapewniający ochronę środowiska przyrodniczego[1].
Certyfikat BREEAM (BRE Environmental Assessment Metod) jest obecnie jedną z najbardziej zaufanych i najczęściej wybieranych metod oceny budynków pod kątem ekologiczności w Europie i na świecie, wywodzi się ona z Wielkiej Brytanii.
Metoda certyfikacji jest wybierana, ponieważ pomaga ona w dostarczaniu i potwierdzaniu wartości zrównoważonego rozwoju aktywów w opłacalny sposób oraz w uznawanym na całym świecie i solidnym standardzie, wypróbowanym i przetestowanym od czasu jego uruchomienia[2]. BREEAM pomaga klientom zarządzać i łagodzić ryzyko poprzez demonstrowanie wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju podczas planowania, projektowania, budowy, eksploatacji lub modernizacji, pomagając przy tym obniżyć koszty eksploatacji, maksymalizować zyski poprzez wartość rynkową oraz przyciągać i zatrzymywać lokatorów w pożądanych miejscach do życia i pracy. Nie bez znaczenia są także przywileje lub zachęty podatkowe, wynikające ze stosowania metod zrównoważonego budownictwa dostępnych w wielu krajach. Metoda oceny budownictwa cechuje się współpracą ze światowymi ekspertami w dziedzinie certyfikacji oraz oceną wykorzystania nowoczesnych technologii w budownictwie, dostosowaniem systemu oceniania do warunków lokalnych przy uwzględnieniu głównych problemów środowiska, ustanawianiem standardów technicznych oraz zachowaniem równowagi między spełnianiem rygorystycznych wymogów a zapewnieniem atrakcyjności komercyjności obiektu
2.Systemy certyfikacji
Certyfikat BREEAM przyznawany jest przez BRE (Building Research Establishment) Global na podstawie materiałów i raportu przygotowanych przez licencjonowanego asesora, który w trakcie procesu certyfikacji współpracuje z zespołem projektowym[3]. Systemem BREEAM zarządza BRE Global Ltd[4], wchodząca w skład BRE Group. Metoda ta została stworzona w 1990r. przez organizację BRE Group, która pierwotnie powstała z myślą o utworzeniu grupy specjalistów badających różnorodne materiały budowlane i metody budowy odpowiednie do zastosowania w nowym budownictwie[5].
BREEAM powstał w Wielkiej Brytanii i posiada swoje odpowiedniki w postaci innych certyfikatów, takich jak amerykański LEED, niemiecki DGNB i francuski HQE, które również skupiają się na efektywności energetycznej, jakości środowiska wewnętrznego budynku, efektywnym gospodarowaniu wodą, redukcją odpadów i maksymalizacją recyklingu, materiałach użytych do wybudowania budynku oraz transporcie i lokalizacji. Istnieje także amerykański certyfikat WELL koncentrujący się na obszarach zdrowia, komfortu i samopoczuciu użytkowników budynku. WELL opiera się na założeniu, że budynek (gdzie spędzamy 90% naszego czasu) w istotny sposób wpływa na osoby z niego korzystające – fizyczne otoczenie w budynku wspiera zdrowie, produktywność i samopoczucie użytkowników, co poparte jest licznymi naukowymi i medycznymi badaniami analizującymi ten związek. W tym wypadku certyfikat ten jest o tyle odmienny od pozostałych, iż stanowi potwierdzenie dla właścicieli budynków i pracowników, że sposób projektowania ich przestrzeni promuje zdrowie i dobre samopoczucie. WELL Building Standard jest podzielony na siedem kategorii: powietrze, wodę, odżywanie, światło, kondycję fizyczną, komfort i umysł. WELL został stworzony z myślą o harmonijnym łączeniu go z innymi systemami certyfikacji wielokryterialnej (w szczególności LEED), jest on więc następnym krokiem ku polepszaniu jakości istniejących i nowopowstających budynków oraz przestrzeni pracy[6].
3. Sposób certyfikacji
Certyfikowana ocena odzwierciedla wyniki osiągnięte przez projekt i jego udziałowców, mierzone w stosunku do standardu i jego wzorców. Ocena ta zapewnia porównywalność pomiędzy projektami i zapewnia pewność klientom i użytkownikom, co z kolei jest podstawą jakości i wartości aktywów. Obiekt podlegający certyfikacji może uzyskać ocenę Acceptable, Pass, Good, Very Good, Excellent lub Outstanding, która przyznawana jest po ocenie dziesięciu kategorii: Energia – będąca kategorią zachęcającą do rozwijania i projektowania energooszczędnych rozwiązań, systemów oraz sprzętu budowlanego, które wspierają zrównoważone zarządzanie budynkiem. Zagadnienia tej części dotyczą środków mających na celu poprawę efektywności energetycznej budynku, zachęcenie do redukcji dwutlenku węgla oraz wspieranie efektywnego zarządzania przez cały okres eksploatacji budynku. Zdrowie i dobre samopoczucie – celem tej kategorii jest zachęta do zapewniania większego komfortu, zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników budynku, gości oraz innych osób znajdujących się w pobliżu. Sekcja ta mówi o poprawie jakości życia w budynkach poprzez zachęty do tworzenia zdrowego i bezpiecznego środowiska wewnętrznego i zewnętrznego dla użytkowników budynku. Innowacje – kategoria innowacji stwarza możliwości uznawania wzorcowych osiągnięć i innowacji, które nie są objęte lub wykraczają poza wymogi standardowych kryteriów. Wykorzystanie terenu – ta kategoria sprzyja zrównoważonemu użytkowaniu gruntów, ochronie i tworzeniu siedlisk oraz poprawie długoterminowej różnorodności biologicznej na terenie budynku oraz otaczającego go terenu. Zagadnienia tej kategorii odnoszą się do ponownego wykorzystania terenów zdegradowanych lub terenów o niskiej wartości ekologicznej, łagodzenia i poprawy ekologii oraz długoterminowego zarządzania różnorodnością biologiczną. Materiały – celem tej kategorii jest zachęcenie do podjęcia kroków mających na celu zmniejszenie wpływu materiałów budowlanych poprzez projektowanie, budowę, konserwację oraz naprawy, zagadnienia w tej sekcji koncentrują się na zakupie materiałów pozyskiwanych w odpowiedzialny sposób, mając na uwadze sposób ich wydobycia, przetwarzania, produkcji czy recyklingu. Zarządzanie – sekcja zarządzania zachęca do przyjmowania praktyk zrównoważonego zarządzania w związku z projektowaniem, budową, przekazaniem itp. w celu zapewnienia, że konkretne cele w zakresie niezawodności zostaną określone i zastosowane w działaniu budynku. Zanieczyszczenia – kategoria ta dotyczy zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz spływów wód powierzchniowych związanych z lokalizacją budynku i jego użytkowaniem. Zagadnienia tej sekcji mają na celu zmniejszenie wpływu budynków na otaczające je społeczności z powodu zanieczyszczenia świetlnego, hałasu, powodzi, zanieczyszczeń powietrza, ziemi oraz wody. Transport – sekcja transportu zachęca do tworzenia lepszego dostępu do zrównoważonych środków transportu dla użytkowników budynków. Zagadnienia tej kategorii koncentrują się na dostępności transportu publicznego i innych alternatywnych rozwiązań transportowych. Odpady – kategoria ta sprzyja zrównoważonemu zarządzaniu konstrukcją. Poprzez zachęcanie do dobrych praktyk w zakresie projektowania i budowy, zagadnienia tej sekcji mają na celu zmniejszenie ilości odpadów powstających w wyniku budowy i eksploatacji budynku, zachęcając przy tym do składowania odpadów. Woda – zagadnienia tej kategorii skupiają się na zachęceniu do zrównoważonego użytkowania wody w eksploatacji budynku i jego lokalizacji. Sekcja ta koncentruje się na określeniu sposobów zmniejszenia zużycia wody pitnej przez cały okres użytkowania budynku oraz minimalizacji strat przez wycieki[7].
4.Budowanie kultury zrównoważonego budownictwa
W miejscu początków certyfikatu, Wielkiej Brytanii, BREEAM jest traktowany bardziej jako standard niż zachęta do osiągania celów w procesie rozwoju budownictwa i inwestycji. Strategia rządu Zjednoczonego Królestwa jasno określa, że ocena środowiskowa powinna być przeprowadzana we wszystkich projektach publicznych w celu uzyskania oceny Excellent w BREEAM (lub równoważnej, jeżeli stosowany jest system alternatywny).
Władze lokalne mogą zastrzec certyfikację BREEAM w ramach ich lokalnego planu lub jako konkretny warunek planowania w ramach narzucenia określonej ścieżki rozwoju.[8] Zarówno metoda oceny środowiskowej BREEAM oraz Code for Sustainable Homes CSH (luźno tłumaczone jako kod klasyfikacji zrównoważonych domów) są zawarte w tworzonych przez lokalne władze przepisach dot. planowania, a nawet można uznać je za konieczność dla nowego budownictwa[9].
Metody certyfikacji zrównoważonego budownictwa w systemach BREEAM, LEED i innych charakteryzują się elastycznością i różnorodnością ze względu na konieczność dopasowania wymogów stawianych budynkom w celu dokonania oceny do czynników takich jak strefy klimatyczne, strefy kulturowe, przeznaczenie budynków oraz poziom innowacyjności stosowanych technologii. Ekspansja zielonych certyfikatów skutkuje postrzeganiem ich jako normy na różnych kontynentach, w krajach takich jak Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Niemcy, a także krajach rozwijających się: Chinach, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Brazylii, Meksyku. Stosowanie certyfikatu jako zachęty ma podobne podłoże w różnych regionach świata – budynki certyfikowane cechują się większą rentownością czy spadkiem ryzyka inwestycyjnego, jako że atrakcyjność obiektu wzrasta względem okolicznych nieruchomości danego obszaru
5. BREEAM w Polsce
Według ogólnodostępnych raportów statystyki ukazują BREEAM jako dominujący system certyfikacji w Polsce[10]. Ogólna powierzchnia użytkowa certyfikowanych budynków wynosi 11 804 580m², z czego sam BREEAM obejmuje 9 242 270m² powierzchni użytkowych – wartość ta obejmuje wszystkie rodzaje budynków, certyfikowane we wszystkich analizowanych systemach. Pierwszym przyznanym w Polsce certyfikatem był LEED (styczeń 2010r.), BREEAM zadebiutował pół roku później. Na przestrzeni 8 lat na mapie Polski pojawiło się już ponad 500 certyfikowanych obiektów. 90% przyznanych we wszystkich rodzajach certyfikatów BREEAM to oceny Very Good i powyżej, co może mieć znaczenie w kwestiach potencjalnych regulacji prawnych dotyczących zwolnienia od podatku od nieruchomości.[11]
Porównując liczbę obiektów certyfikowanych (BREEAM, LEED, DGNB, HQE oraz WELL) na obszarze 14 krajów Europy Środkowo-Wschodniej Polska pozostaje na pozycji lidera. Polskie budynki objęte certyfikatem stanowią 48% tego zestawienia.
Jednakże tego typu certyfikaty to nie tylko statystyki, ale również szansa dla inwestorów. Potencjalną zachętą do wprowadzania na rynek nowych technologii i propagowania ekologicznego budownictwa jest stosowanie zachęt podatkowych. Przykładową regulacją jest chociażby Uchwała nr XVII/408/16 Rady Miasta Szczecin z dnia 22 marca 2016r. w sprawie zwolnienia od podatku od nieruchomości przedsiębiorców realizujących inwestycje początkowe.[12]
6. Przyszłość nowoczesnych technologii i rozwój świadomości społecznej
BREEAM to ekologia, a ekologii sprzyja innowacyjność. Niezwykle istotnym elementem, a zarazem wielkim potencjałem inwestycyjnym są wprowadzane na rynek innowacyjne rozwiązania, których wykorzystanie w zakresie planowania projektów i budownictwa wiąże się z zapewnieniem kilku znaczących punktów w procesie certyfikacji budynków. Przykładem nowych technologii wykorzystujących zasoby naturalne i nie tylko jest chociażby zarządzanie zasobami wodnymi, zapewnienie odpowiedniego nasłonecznienia budynku, odpowiedniej wentylacji, kontrola zużycia wody, proces odprowadzania ścieków, technologie związane z efektywnością energetyczną budynku oraz wiele więcej. Nie można oczywiście pominąć dochodowości tego typu rozwiązań, coraz większa popularność nowych technologii oraz ekologiczności budownictwa zwiększa również społeczną świadomość w zakresie jakości życia i pracy w tworzonym wokół nas środowisku.
7. Podsumowanie
Ilość oraz wartość zalet przemawiających za certyfikowaniem budynków daje podstawę oceny czy tego typu rozwiązania są warte inwestowania. Poza wspomnianymi wcześniej kwestiami zwiększenia nacisku na korzystanie z zasobów naturalnych i wdrażania nowych technologii w zakresie planowania projektów, infrastruktury oraz budynków należy zaznaczyć do czego tak naprawdę certyfikat się w rzeczywistości przyczynia. Dzięki zaangażowaniu w tematykę zrównoważonego budownictwa Europa i świat są w stanie w znaczący sposób ograniczyć emisję CO2, zużycie nieodnawialnych zasobów oraz przyczynić się do poprawy jakości powietrza oraz sytuacji ekonomicznej. Wartość budynku wzniesionego zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa wzrasta względem wartości pozostałych budynków danego obszaru, a wzrost jakości życia społeczeństw przyczynia się do wzrostu rentowności certyfikowanych budynków. Wdrażanie nowych standardów budownictwa pozwala na optymalizację planowania przestrzeni do życia i pracy, z czego bezpośrednio wynika wzrost jakości otoczenia i lepsza funkcjonalność obiektów. W przypadku budynku certyfikowanego należy również nadmienić kwestię znaczącego zmniejszenia ryzyka inwestycyjnego. Pozostaje tylko kwestia zachęt do rozpowszechniania zrównoważonego budownictwa, które nie mogą się opierać tylko i wyłącznie na samych certyfikatach – tu śmielej powinien zadziałać ustawodawca, jako iż metody certyfikacji zdobywają coraz większą popularność, a w Polsce z roku na rok przybywa coraz więcej budynków opatrzonych certyfikatem BREEAM, LEED oraz innych.
Justyna Bójko, Paulina Radecka
[1] Opracowanie „Zrównoważony rozwój w budownictwie” dr. Inż. Teresa Rucińska
[2] https://www.breeam.com/discover/how-breeam-certification-works/
[3] https://plgbc.org.pl/certyfikacja-wielokryterialna/breeam/
[4] Niezależna organizacja zewnętrzna, która oferuje certyfikację produktów, usług i systemów na rynku międzynarodowym.
[5] https://bregroup.com/about-us
[6] https://plgbc.org.pl/certyfikacja-wielokryterialna/well-building-standard/
[7] https://www.breeam.com/discover/how-breeam-certification-works/
[8] https://www.thenbs.com/knowledge/what-is-breeam
[9] Opracowanie „Environmental Legislation and Incentives in the UK” Carbon Action2050 & The Chartered Institute of Building
[10] Certyfikacja Zielonych Budynków w Liczbach, Raport 2018 Edycja 8 – Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego, Polish Green Building Council PLGBC 2018
[11] Podział branżowy wszystkich certyfikowanych budynków wskazuje na dominację budynków typu office (66,7%), następnie kolejno Retail (17,3%), Industrial (11,6%), Residential (2,4%), Hotel (1,8%), School (0,2%). Przewaga certyfikowanych przestrzeni biurowych jest nie tylko tendencją polską, ale również tendencją ogólnoświatową. W stosunku do 2017r. najbardziej spektakularnie wzrósł procentowo sektor mieszkaniowy – aż o 140%. Pomimo wcześniejszych niskich wartości jest to element godny podkreślenia, jako że sektor ten dopiero zaczyna się rozwijać. Sektor nieruchomości wzrósł o 24%, o 4% więcej niż w roku poprzednim. 50% obiektów certyfikowanych znajduje się w województwie mazowieckim (250 budynków). Kolejne miejsca przypadają województwu małopolskiemu (11%, 55 budynków), oraz dolnośląskiemu (10%, 48 budynków).
[12] „§ 1. 1. Zwalnia się od podatku od nieruchomości na okres do trzech lat grunty, nowo wybudowane budynki lub ich części, nowo wybudowane budowle stanowiące inwestycję początkową, zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.
- Zwolnieniu od podatku od nieruchomości, o którym mowa w ust. 1, podlegają:
– powierzchnie biurowe o wysokim standardzie w nowo wybudowanych budynkach,
– powierzchnie konferencyjne w nowo wybudowanych budynkach,
oraz budowle związane z tymi budynkami.
[…]
- Nowo wybudowany budynek podlega zwolnieniu od podatku od nieruchomości w całości, jeżeli co najmniej 60% jego powierzchni użytkowej stanowią powierzchnie, o których mowa w § 1 ust. 2, a jednocześnie posiada certyfikat LEED na poziomie Gold lub certyfikat BREEAM na poziomie Very Good.” Uchwała nr XVII/408/16 Rady Miasta Szczecin z dnia 22 marca 2016r.